Kunduz Önleyici
Kunduz faaliyetleri sulak alanlar oluşturur ve sürdürür. Sedimentler ve toksin maddeler sucul ortama zarar vermeden önce su setlerinde filtrelenerek tutulurlar. Böylece biyo-çeşitlilik artmakta ve hem bitkiler hem de hayvanlar için uygun ortam şartları sağlanmaktadır. Bazı biyologlar büyük drenaj alanı boyunca kunduz setlerinin felaketlere yol açan su taşkınlarının önüne geçeceklerini savunmaktadırlar.
Yüzyıllar önce, insanoğlu kürk ticareti için Avrupa’ya özgü kunduz populasyonunu bitirmeye başlamadan evvel şimdiki modern Avrupa’da olan her akarsuyu üzerinde çok sayıda bentler vardı. Kürkleri için tuzaklarla ele geçirilen kunduzlar ABD’ye ihraç edildi. Bugün, hem Avrupa’da hem de Kuzey Amerika’da kunduzlar geri getirtilmeye çalışılmaktadır. Onların tekrar geri getirilmeye çalışması artan çevre duyarlılığı ve anlayışından dolayıdır.
Kunduzlarla alakalı ilk akla gelen, su bentleri için duyulan arzunun onlarda derin bir şekilde kökleşmiş olmasıdır. Su bendi yapma eylemi içgüdüsel olup akan suyun sesi ve hissiyle uyarılmaktadır. Kunduzlar su bentlerini yırtıcı hayvanlardan korunabilmek için kararlı bir su kütlesinin bulunduğu yerlerde yaparlar. Ayrıca bu sulu ortam onlar için bir besin kaynağıdır. Kunduzlar nerelere su bentlerini inşa edecekleri konusunda oldukça uzmandırlar ve genellikle su akışının eğimli olduğu yerleri seçerler. Bu yerler doğal olabileceği gibi trafik yolları altındaki su kanalları gibi insan yapımı dar geçitler de olabilir.
2007 başlarında bir çift kunduz Alhambra Creek’te Martinez şehir merkezine (California) ulaşmıştı. Şehir yetkilileri kunduzları ötenazi ile öldürmeye karar verdiklerinde söz konusu şehir bir anda kendini uluslararası dikkatlerin odağında buldu. Halk bu fikre sert bir şekilde karşı çıktı. Bu durumda California Balık ve Av Bölümü kunduzlar için yeni bir yer bulmayı önerdi fakat kunduzlar için yeni bir yer bulma da pek de başarılı olamadı ve halk kunduzları Martinez’de tutma fikrini güçlü bir şekilde destekledi. Şehir tamamen kenetlenmişti. Sonunda yabani hayat biyologlarından Skip Lisle adlı kişiyi davet ettiler. Lisle ev ile bina göletlerinden ve havuzlarından kunduzları uzak tutmak için “Kunduz Önleyici” olarak adlandırılan bir alet yerleştirdi. Lisle kendisinin kunduz biyolojisi bilgisini kullanmıştı ve onun deneyimiyle yapılan kunduz önleyici alet şimdi Kuzey Amerika ve Avrupa’da yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.
Lisle bir çit inşa ederek kunduzları korumasız yerlerden uzak tutmuş ve su bentlerinde onları tutmuştur. çit ağır çelik parmaklıkların tahta kolonlar ve kapaklarla birleştirilmesiyle yapılmıştır. böylece akarsudaki trapez boşlukları kapatılarak sadece su kanalı dışa doğru açılacak şekildedir. kunduz önleyici sadece kunduzların geçişini kısıtlarken kanalı açık tutacak ve balık ile diğer sucul hayvanların geçişine müsaade edecektir.
Bazen çite bile gerek duyulmayabilir.Su seviyesinin düşük olması durumunda su seti su kütlesini arka tarafta tutacağından basit bir boru sistemi çözüm olabilir. Borunun giriş ucu kunduzun inşa ettiği su bendi kısmına yerleştirilir. Bendin etrafına konumlandırılan çit ile aynı başarı sağlanabilir. Borunun deşarj ucu ise su bendinin diğer kısmında tutulur. Püf nokta suyun bentte istenen seviyede tutulmasıdır.
Hümanist uygulama için yapılan tartışmaların arkasında kunduzlar ile uyumlu yaşamın gerekliliği fikrinin galip gelmesidir. Sorun kunduzların etrafa zarar vermesini önleyerek giderilmiştir. Kunduzlar mühendisler kadar mükemmel iş çıkartmaktadır,fakat onların da yaşamını sürdürebilmesi mühendislerin daha iyi olmasına bağlıdır.
Not: Bu yazı, Prof. Dr. İsmail Toröz’ün izniyle; Prof. Dr. İsmail Toröz’ün çeviri editörü olduğu Nobel Yayınevinden çıkan “Çevre Mühendisliğine Giriş” kitabından alınmıştır.
