T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 6 Ocak 2017’de, 2015’e ait tehlikeli atık verilerini açıkladı.
Verilerle konuşmadan önce, bazı tanımları gözden geçirelim.
Atık Yönetimi Hiyerarşisi, Önleme- Yeniden Kullanım-Geri Dönüşüm-Geri Kazanım
Atık yönetimi hiyerarşisi gereği, oluşan atıklar öncelik sırasına göre işleme tabi tutulmalıdır. Esas istenen atığın daha oluşmadan önce mümkün olduğunca önlenmesidir. Önlenemeyen atık, miktarca azaltılmalı; eğer azaltılma yapılamıyorsa bu atık tekrar kullanılmaya çalışılmalıdır. Eğer bu atık tekrar kullanılamıyorsa; atık geri dönüşüm-enerji geri kazanımı yollarından birine tabi tutulmalı; en son seçenek olarak bertaraf edilmelidir.
Buna göre “Önleme” işlemi genel olarak herhangi bir malzemenin atık kıvamına gelmeden önce alınacak tedbirleri tanımlamaktadır.
Atığın azaltılması; atığın oluştuğu prosesin yönetimi ve kontrolü ile, atığın oluşmasına sebep olan ürünlerin tüketiminin azaltılması ile, endüstrilerde çevre dostu malzemelerin üretime dahil edilmesi ile gerçekleştirilebilir.
Yeniden kullanım; bir malzemenin atık olmadan önce tasarlandığı şekilde, tamamen aynı amaçla tekrar kullanımını tanımlar.
Geri dönüşüm; atıkların asıl kullanım amaçları doğrultusunda malzemelere ya da başka maddelere dönüştürüldüğü herhangi bir geri kazanım işlemini tanımlar. Bu tanımda enerji geri kazanımıi yakıt olarak kullanım amacıyla atıkların işlenmesi dahil edilmez.
Geri kazanım; hali hazırda kullanılmakta olan maddelerin yerine “ikame” edilmek üzere atıkların faydalı amaç için kullanıma hazır hale getirilmesinde yer alan ve ilgili yönetmeliğin EK2B’sinde yer alan işlemleri tanımlar. Bu işlemler; R1 ile başlar, R13’e kadar uzanır. Örnek olarak: R1:”Enerji Üretimi Amacıyla Başlıca Yakıt Olarak Veya Başka Şekillerde Kullanma”.
Daha fazla bilgi için: https://www.ekolojika.com/entegre-atik-yonetimi/
Tehlikeli Atık İstatistikleri Bülteni
Bakanlık yayınladığı raporda: “Atık Yönetimi Yönetmeliği (AYY) kapsamında yıllık tehlikeli atık beyanları atık üreticileri tarafından, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre Bilgi Sistemi (online.cevre.gov.tr) altında yer alan Atık Yönetim Uygulaması/Atık Beyan Sistemi (TABS) kullanılarak gerçekleştirilmektedir. TABS’a yapılan beyanlar doğrultusunda 2015 yılı Tehlikeli Atık İstatistikleri Bülteni hazırlanmıştır. ” açıklamasına yer verdi.
Rapora göre; 2008 yılında beyanda bulunan tesis sayısı 11450 iken; 2015 yılında bu sayı 44922’ye yükseldi.
Tehlikeli atık miktarında da 6 yılda yaklaşık olarak %54 artış gözlemlenmiştir. Fakat dikkatle bakılırsa; tehlikeli atık miktarlarında 2014 yılına göre bir düşüş söz konusudur. Atık beyan eden tesis sayısı giderek artsa da; yeni tesis açılması veya tesisin kapanması-beyan sürekliliğini sağlama gibi faktörler sebebiyle toplam miktarda düşüş gözlendiği tahmin edilmekte; bu nedenle artan tesis ile oluşan miktar arasında bir ilişki kurulamamaktadır.
2014 ve 2015 yılları kıyaslandığında; geri kazanılan atıklar artmış; bertaraf edilen atıklar ise azalmıştır. Atık hiyerarşisinde istenilen de budur. Atıklar bertaraf seçeneğindense geri kazanılmalı, bertaraf en son seçenek olarak değerlendirilmelidir.
Bu veriler ışığında, geri kazanım amacıyla ihraç edilen tehlikeli atık madde miktarı da artmış,2015 yılında beyan edilen atıkların %83.18’i geri kazanılmak üzere tesislere gönderilmiştir.
Tehlikeli atık miktarlarına göre şehirler listelendiğinde; Kocaeli listenin başını çekmekte; Kocaeli’ni İstanbul ve Ankara izlemektedir. Sanayi tesislerinin yoğun olduğu bölgelerde tehlikeli atık miktarları da yüksektir.
En fazla tehlikeli atık üreten sektör imalat sektörü/ana metal sanayisine aittir. Ana metal sanayisi; 459885 ton tehlikeli atık üretmiştir. Ana metal sanayisini kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı- insan sağlığı hizmetleri-elektrik gaz buhar ve havalandırma sistemleri üretimi ve dağıtımı izlemektedir. Atığın toplanması ıslahı, bertarafı ve faaliyetleri; maddelerin geri kazanımı ise 54013 ton ile 8.sırada yer almaktadır.
http://www.csb.gov.tr/gm/ced/index.php?Sayfa=sayfaicerikhtml&IcId=502&detId=1282&ustId=502
