Yeşil binalar tasarımında, yapımında ve işletiminde çevreye minimum zararı verecek şekilde ayarlanan, bulunduğu tabiata özgü koşullara uygun çevre dostu binalardır. Bina yapılırken her şey şu soruya göre şekillenir: “Bu yapılırsa çevreye nasıl bir etkisi olur”
Peki yeşil binanın faydaları nelerdir? Bunları 3 ana başlıkta incelemek gerekirse:
(https://www.erketasarim.com/yesil-bina-danismanligi/)
| Çevresel Etkileri | Ekonomik Etkileri | Sağlık Etkileri |
| İnşaat sırasındaki kirliliğin azaltılması | Enerji tüketiminin düşmesi | Gün ışığı ve manzaradan maksimum oranda yararlanılması |
| Ulaşımdan kaynaklanan CO2’nin azaltılması | Su tüketiminin düşmesi (Bina içinde ve peyzaj alanlarında) | İç hava kalitesi ve miktarının iyileştirilmesi |
| Isı adası etkisinin azaltılması | Yağmur suyu, gri su ve yoğuşma sularının fizibilite çalışmasına göre geri dönüştürülmesi | Bina kullanıcılarının veriminin artması |
| Işık kirliliği oluşturmaması | Düşük emisyonlu malzeme kullanımı | |
| Atık çıkışının yönetilmesi | ||
| Yeşil alanların artırılması |
Bu macera aslında binanın daha yapımından önce kâğıt üzerinde başlar. Binanın yapılacağı arazinin seçimi, bina yapılırken kullanılan malzemelerin ve sistemlerin yaşam döngüsü süresince çevreye etkileri – hatta bu noktada EPD (Çevresel Ürün Beyanı) konusuna giriyoruz fakat onu başka bir yazımda ele alsam daha güzel olur-, tasarım sürecinde binanın enerji ve su kaynakları, binanın havaya, suya ve toprağa etkileri, binanın iç ortam hava kalitesi, binanın atık yönetimi ve nihai yıkım aşamasında çevreye vereceği etkileri… Tüm bunlar yeşil binaları normal binalardan ayıran etmenlerdir. Yeşil binalar Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine ulaşmada da önemli bir yere sahiptir. (Yeşil binaların sürdürülebilirlik ile olan ilişkisine bu yazımda değinmeyeceğim. Onun için ayrıca bir yazı hazırlamaktayım.)
Peki bütün bunlara neye göre karar verilecek? Bir yeşil bina tasarımı yapıyorsunuz, binadan günde x kadar atık çıkıyor. Bu uygun mudur, uygun değilse ne kadar olmalı vs. bunların bir standardı var mı? Tabii ki var. Birçok ülke yeşil binalar için kendi koşul ve gereksinimlerine göre kendi standartlarını geliştirmiş. Bunlar arasında uluslararası anlamda en yaygın olan LEED (Leadership in Energy and Environmental Design)’dir.
1998 yılında ABD Yeşil Bina Konseyi (USGBC) binaların çevresel performansını iyileştirmeyi ve geliştirmeyi amaçlayan kriterleri hazırlamış ve yeşil bina değerlendirme sistemi olan LEED’i oluşturmuştur. O tarihten itibaren de birçok ülke bu değerlendirme sistemine yer vermiştir. LEED Sertifikası günümüzde en geçerli yeşil bina sertifikasıdır.
Buna ek olarak 1990 yılında İngiltere’de başlatılan Yeşil Bina Sertifikası BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method) ilk yeşil bina değerlendirme sistemidir. İlk çıktığında 77 ülkede kullanılmaktaydı. Ancak yıllar içerisinde ülkelerin kendi sistemlerini geliştirmesi ve LEED’in dünya genelinde bu kadar yaygınlaşması sebebiyle BREEAM LEED’in gerisinde kaldı. Günümüzde BREEAM güncel olarak 85’ten fazla ülkede kullanılmaktadır.
Türkiye’de de ÇEDBİK (Çevre Dostu Yeşil Binalar Derneği) tarafından geliştirilen B.E.S.T- Konut Sertifikası (Binalarda Ekolojik ve Sürdürülebilir Tasarım) bulunmaktadır. İTÜ Çevre Mühendisliği Bölümü’nün de içinde bulunduğu 100’den fazla akademisyen, sivil toplum kuruluşu ve sektör temsilcisinin oluşturulma sürecinde görev aldığı B.E.S.T – Konut Sertifikası 2013 yılında düzenlenen 2. Uluslararası Yeşil Binalar Zirvesi’nde tanıtıldı. 2015 yılının haziran ayında sertifika kılavuzunun birinci versiyonu yayınlandı ve pilot proje bazında 2016 yılında ilk sertifika verildi. İlk sertifika KİPTAŞ’ın Bayrampaşa’daki “Paşa Konutları” projesine verildi. Türkiye’de ÇEDBİK tarafından 5 farklı sertifikada verilen toplamda 518 proje bulunmaktadır. Şu an B.E.S.T. Konut Sertifikası kılavuzunun 2019 yılında yayınlanan 2. versiyonu kullanılmaktadır.
B.E.S.T – Konut Sertifika Kılavuzu için tıklayınız.
Ayrıca ÇEDBİK, ABD Yeşil Bina Konseyinin (USGBC) akredite ettiği Türkiye’deki yerel partneri konumunda. Yani Türkiye’de bir yeşil bina LEED Sertifikasını ÇEDBİK aracılığıyla alabilir. Tabii bunun için de belli başlı değerlendirmelerden geçmek zorundadır.
Kaynaklar:
- Erdede, S., Erdede, B., & Sebahattin, B. ş. (2014). SÜRDÜRÜLEBİLİR YEŞİL BİNALAR VE SERTİFİKA SİSTEMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ.
- Çevre Dostu Yeşil Binalar Derneği. (2019). B.E.S.T- KONUT SERTİFİKA KILAVUZU.
- U.S. Green Building Council. (n.d.). LEED rating system.
- Güzelkokar, O., & Gelişen, G. (2019). Mevcut Yapıların Sürdürülebilir Yeşil Binalara Dönüştürülmesi. Ulusal Çevre Bilimleri Araştırma Dergisi, 2(2), 76–90.
